🕌 1. กลุ่มอัรรกอม (al-Arqam)
ก่อตั้ง: ประมาณปี 1968 โดย อัซารี มูฮัมหมัด (Ashaari Muhammad)
แนวคิดหลัก:
เน้นการใช้ชีวิตแบบอิสลามดั้งเดิม (ซุนนะฮ์)
เน้นเศรษฐกิจอิสลามแบบชุมชนพึ่งพาตนเอง
ปฏิเสธวัตถุนิยมและการเมืองกระแสหลัก
ยอมรับผู้นำกลุ่ม (อัซารี) เป็นผู้นำจิตวิญญาณ
:
มีลักษณะคล้าย “รัฐในรัฐ” ทั้งด้านศาสนา การศึกษา เศรษฐกิจ และสื่อสารมวลชน
มีเครือข่ายธุรกิจภายในของกลุ่ม เช่น ฟาร์ม ร้านอาหาร โรงเรียน และสื่อ
สมาชิกใช้ชีวิตแบบรวมกลุ่ม (communal living)
เหตุการณ์สำคัญ:
ปี 1994: รัฐบาลมาเลเซียประกาศแบนกลุ่มอัรรกอม เนื่องจาก:
ถูกกล่าวหาว่าเผยแพร่ความเชื่อเบี่ยงเบนจากหลักอิสลามสายกระแสหลัก
สร้างลัทธิบูชาบุคคลและมีพฤติกรรมลับเฉพาะที่อาจคุกคามต่อเสถียรภาพรัฐ
อัซารีถูกจับกุมตามกฎหมาย Internal Security Act (ISA) และกลุ่มถูกยุบอย่างเป็นทางการ
🏢 2. Global Ikhwan Sdn Bhd: ทายาทเชิงเศรษฐกิจของอัรรกอม
หลังการยุบกลุ่มอัรรกอม อดีตสมาชิกจำนวนมากได้รวมตัวกันในเชิงเศรษฐกิจภายใต้บริษัท:
ชื่อบริษัท: Global Ikhwan Sdn Bhd
ก่อตั้ง: ประมาณต้นปี 2000
ที่ตั้งสำนักงานใหญ่: รัฐเปรัก (Perak), มาเลเซีย
แนวทาง: ดำเนินธุรกิจฮาลาลและบริการที่สอดคล้องกับอิสลาม
ลักษณะ:
ถือเป็น “ภาคต่อ” ของระบบเศรษฐกิจของกลุ่มอัรรกอม
เปิดดำเนินกิจการทั้งในมาเลเซียและต่างประเทศ เช่น อินโดนีเซีย บรูไน ไทย จีน
ธุรกิจที่ดำเนินการ: ร้านอาหาร โรงแรม โรงเรียน ฟาร์ม อุตสาหกรรมอาหาร และร้านเสื้อผ้าอิสลาม
จุดเด่น:
พนักงานส่วนใหญ่เป็นอดีตสมาชิกอัรรกอม
ใช้แนวคิด “ชุมชนเศรษฐกิจอิสลาม” อย่างเคร่งครัด
บางสื่อเรียกว่า “เศรษฐกิจแบบลัทธิ” (sectarian economy)
🤝 3. ความสัมพันธ์กับรัฐบาลมาเลเซีย
ช่วงแรก:
รัฐบาลมาเลเซีย (โดยเฉพาะในยุคนายกรัฐมนตรีมหาเธร์ โมฮัมหมัด) มีท่าทีแข็งกร้าวต่ออัรรกอม
การแบนอัรรกอมในปี 1994 เป็นสัญญาณชัดเจนว่า รัฐไม่อนุญาตให้กลุ่มศาสนามีโครงสร้างคู่ขนานที่อาจแข่งกับรัฐ
ภายหลัง:
เมื่อกลุ่มเปลี่ยนมาใช้โครงสร้างบริษัท เช่น Global Ikhwan รัฐบาลไม่ได้ปราบปรามอย่างเข้มข้นเท่าเดิม
แต่ยังคงมีการจับตาและตั้งข้อสงสัย เช่น กิจกรรมบางอย่างที่มีลักษณะใกล้เคียงกับ “ลัทธิ”
มีรายงานว่าเจ้าหน้าที่ทางศาสนาเคยแสดงความกังวลว่า Global Ikhwan ยังคงรักษาแนวคิด “อัรรกอม” อยู่
🧩 4. ประเด็นถกเถียงในสังคมมาเลเซีย
บางฝ่ายมองว่า อัรรกอมเป็นแบบอย่างของการดำเนินชีวิตอิสลามอย่างสมบูรณ์ มีคุณธรรม และพึ่งพาตนเองได้
อีกฝ่ายมองว่า กลุ่มนี้บิดเบือนศาสนา และสร้างลัทธิบูชาผู้นำ มีโครงสร้างแบบลัทธิอันตรายต่อความมั่นคง
กรณี “Polygamy Club” ซึ่งอดีตสมาชิกอัรรกอมส่งเสริมแนวคิดการมีภรรยาหลายคน ก็กลายเป็นกระแสสังคมที่ถกเถียงกันกว้างขวาง
📚 แหล่งอ้างอิงและเพิ่มเติม (แนะนำ):
“Al-Arqam: Face to Face” โดย Syed Hussein Alatas
งานวิจัยของ Shamsul Amri Baharuddin ด้านศาสนา-รัฐในมาเลเซีย
บทความเกี่ยวกับ Global Ikhwan ใน New Straits Times, The Star, Al Jazeera
ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับกลุ่ม อัรรกอม - Global Ikhwan ในระดับภูมิภาค และประเด็นที่เกี่ยวข้องกับกลุ่ม อิควานุลมุสลิมีน ตลอดจนการขยายเครือข่ายเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้านอย่าง ไทย อินโดนีเซีย และบรูไน:
🌍 5. ความสัมพันธ์กับ “อิควานุลมุสลิมีน” (Ikhwan al-Muslimun) ?
แม้ว่าชื่อของบริษัท “Global Ikhwan” จะชวนให้นึกถึง Ikhwanul Muslimin (กลุ่มอิควานฯ จากอียิปต์) แต่...
กลุ่มอัรรกอม ไม่มีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับขบวนการอิควานุลมุสลิมีน
ใช้คำว่า “Ikhwan” (แปลว่า “พี่น้อง”) ในความหมายทั่วไป ไม่ใช่ทางการเมืองแบบอิควานฯ
แนวคิดของอัรรกอมเน้นความเคร่งครัดทางจริยธรรม ชีวิตชุมชน และการปฏิบัติตามแบบนบีมากกว่าการเคลื่อนไหวทางการเมืองระดับรัฐแบบอิควานฯ
✳️ ข้อแตกต่างสำคัญ:
ประเด็น อัรรกอม / Global Ikhwan อิควานุลมุสลิมีน
จุดเน้น ชีวิตอิสลาม เคร่งครัด แบบชุมชน การเมืองอิสลาม
ผู้นำเด่น อัซารี มูฮัมหมัด ฮะซัน อัลบันนา
รูปแบบองค์กร ชุมชน + ธุรกิจพึ่งตนเอง ขบวนการเคลื่อนไหวการเมือง
ท่าทีต่อรัฐ แยกตัว/ขนานกับรัฐ พยายามเปลี่ยนรัฐ
ความแพร่หลาย เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตะวันออกกลาง-แอฟริกา
🌐 6. เครือข่ายในประเทศอื่น
🇮🇩 อินโดนีเซีย
Global Ikhwan มีร้านอาหาร โรงแรม และสถานศึกษาบางแห่งในชวาและสุลาเวสี
ยังมีชุมชนอดีตสมาชิกอัรรกอมที่พำนักอยู่ในประเทศ
หน่วยงานรัฐจับตามองอยู่ห่าง ๆ โดยไม่มีการปราบปรามชัดเจน เว้นแต่กรณีที่เกี่ยวกับกฎหมายศาสนาและครอบครัว
🇹🇭 ประเทศไทย
เคยมีสาขาของร้านอาหารและผลิตภัณฑ์ “Global Ikhwan” ในจังหวัดชายแดนใต้และบางกอก
มีการขายผลิตภัณฑ์ฮาลาลภายใต้แบรนด์ “Ikhwan Mart” หรือ “Ikhwan Cafe” แต่ไม่ได้ขยายขนาดใหญ่
กลุ่มนี้ไม่ได้มีสถานะเป็นขบวนการศาสนาในไทย แต่ปรากฏในรูปแบบธุรกิจของครอบครัวและเครือข่ายอดีตนักเรียน
🇧🇳 บรูไน
บรูไนมีท่าทีเคร่งครัดในการควบคุมแนวคิดศาสนาเบี่ยงเบน
บริษัทที่มีสายสัมพันธ์กับ Global Ikhwan จึงดำเนินธุรกิจในลักษณะจำกัด เช่น ธุรกิจอาหาร
🧪 7. ความเปลี่ยนแปลงหลังอัซารีเสียชีวิต (2010)
อัซารีเสียชีวิตในปี 2010 ที่จอร์แดน ขณะเดินทางไปรักษาตัว
หลังจากนั้น กลุ่มอดีตสมาชิกยังคงรักษาแนวคิดเดิม และสานต่อมรดกทางเศรษฐกิจในชื่อ Global Ikhwan
ไม่มีผู้นำทางจิตวิญญาณคนใหม่ที่โดดเด่นเท่าอัซารี ทำให้กลุ่มเคลื่อนไหวแบบกระจายตัว
🔎 8. ประเด็นที่รัฐบาลมาเลเซียยังจับตา
การจัดการสมรสแบบพหุภรรยา ที่ส่งเสริมในเชิงระบบ อาทิ “Kelab Poligami Global Ikhwan”
ระบบการศึกษาเอกชน ที่อาจสอนแนวคิดขัดกับกระแสอิสลามของรัฐ
การใช้สื่อและธุรกิจในการเผยแพร่แนวคิด เช่น สื่อออนไลน์ หนังสือ วีดีโอ ฯลฯ
กระทรวงกิจการศาสนาและสภาอูลามาอ์บางรัฐยังเตือนว่าแนวทางของกลุ่มนี้อาจเข้าข่าย “เบี่ยงเบน” (ajaran sesat) หากไม่ควบคุม
เนื้อหาครบทุกประเด็นเกี่ยวกับกลุ่ม อัรรกอม – Global Ikhwan และประเด็นเปรียบเทียบที่เกี่ยวข้อง โดยแบ่งออกเป็น 8 หัวข้อหลัก พร้อมบทวิเคราะห์เชิงลึก เพื่อเข้าใจปรากฏการณ์นี้ในบริบทอิสลามร่วมสมัย เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และโลกมุสลิม
🔵 1. จุดเริ่มต้นของกลุ่มอัรรกอม (al-Arqam)
ก่อตั้ง: ช่วงปลายทศวรรษ 1960 โดย อัซารี มูฮัมหมัด (Ashaari Muhammad)
แรงบันดาลใจ: มาจากการหวนคืนสู่ "ชีวิตแบบนบี" (Sunnah) และการใช้ชีวิตแบบอุมมะฮ์ในยุคต้น
ฐานที่มั่น: เริ่มจากมัสยิดเล็ก ๆ ในกัมปง โดยมีสมาชิกเพียงไม่กี่คน ก่อนขยายกลายเป็นเครือข่ายทั่วมาเลเซีย
โครงสร้าง: คล้ายชุมชนอิสลามในอดีต มีระบบการศึกษาศาสนา ธุรกิจฮาลาล การผลิต การเกษตร และบริการในตัวเอง
🧠 2. เสน่ห์ของอัรรกอม: ทำไมคนจำนวนมากจึงเข้าร่วม?
🕋 ศาสนา: ตีความอิสลามแบบดั้งเดิม โดยไม่ขึ้นกับรัฐหรือระบบนิติศาสตร์กระแสหลัก
👥 ชุมชน: เน้นชีวิตรวมกลุ่ม, แบ่งปัน, ไม่แข่งขันวัตถุ, เสริมสร้างพี่น้องมุสลิม
📈 เศรษฐกิจพึ่งตนเอง: ไม่พึ่งรัฐ ไม่อิงธนาคาร มีระบบแบ่งรายได้กลางในชุมชน
🌿 คุณธรรม: เน้นความซื่อสัตย์ ความถ่อมตน และการปฏิบัติศาสนาอย่างเคร่งครัด
🧔♂️ ผู้นำคาริสมาติก: อัซารีมีบุคลิกที่ทรงอิทธิพล ชวนให้ศรัทธา และมองว่าเป็นผู้นำทางจิตวิญญาณ
⚖️ 3. การปราบปรามโดยรัฐมาเลเซีย (1994)
รัฐบาลมหาเธร์ โมฮัมหมัดสั่ง แบนกลุ่มอัรรกอม ในปี 1994 โดยอ้างว่า:
มีแนวโน้มเป็นลัทธิ
ผิดแนวทางสุนนีแบบสายรัฐบาล
ส่งเสริมความเชื่อผิด เช่น อัซารีจะกลับมาเป็น "อิมามมะห์ดี"
ขัดต่อความมั่นคงของรัฐในเชิงโครงสร้างคู่ขนาน
อัซารีถูกควบคุมตัว ตามกฎหมายความมั่นคง (ISA) และกลุ่มอัรรกอมต้องสลายตัว
🏢 4. การกลับมาในนาม Global Ikhwan Sdn Bhd
อดีตสมาชิกจำนวนมากหันมาสร้างธุรกิจแบบฮาลาลทั่วประเทศและต่างประเทศ
ใช้ชื่อ “Global Ikhwan” ในหลายธุรกิจ:
ร้านอาหาร (Ikhwan Cafe, Ikhwan Chicken)
ซุปเปอร์มาร์เก็ต (Ikhwan Mart)
ฟาร์มและผลิตภัณฑ์เกษตร
โรงเรียนเอกชน, ศูนย์สุขภาพ, ร้านเสื้อผ้า
ยังคงยึดแนวคิด "เศรษฐกิจชุมชนอิสลาม" เช่นเดิม
🌏 5. การขยายเครือข่ายในภูมิภาคอาเซียน
ประเทศ สถานะของเครือข่าย หมายเหตุ
มาเลเซีย ศูนย์กลาง สำนักงานใหญ่ที่เปรัก มีธุรกิจหลากหลาย
อินโดนีเซีย มีสาขาธุรกิจ ในชวา-สุลาเวสี, มีชุมชนอดีตสมาชิก
ไทย มีเครือข่ายธุรกิจ ภาคใต้ กรุงเทพ ร้านอาหารฮาลาล
บรูไน จำกัด ถูกควบคุมเรื่องแนวทางศาสนา
🆚 6. เปรียบเทียบกับกลุ่มอื่นในภูมิภาค
6.1 อิควานุลมุสลิมีน (Ikhwan al-Muslimin)
ด้าน อัรรกอม / Global Ikhwan อิควานฯ
จุดเน้น จิตวิญญาณ, ชุมชน, ศาสนา การเมืองอิสลาม, เปลี่ยนแปลงรัฐ
ผู้นำ เชคอัซารี (คาริสมาติก) ฮะซัน อัลบันนา, ซัยยิดกุตบ
ลักษณะ ชุมชน-ธุรกิจ-ศาสนา ขบวนการทางการเมือง
6.2 ดารุลอักรอม (Darul Arqam), สิงคโปร์
เคยมีลักษณะคล้ายอัรรกอม → ถูกสั่งปิดโดยรัฐบาลสิงคโปร์ในปี 1994 เช่นกัน
แนวทางคล้าย: ใช้ชีวิตแบบซุนนะฮ์, เคร่งครัด, สร้างชุมชนแยกจากโลกวัตถุ
💥 7. ผลกระทบทางสังคม – เศรษฐกิจ – ความมั่นคง
7.1 สังคม
กลุ่มนี้ส่งเสริมจริยธรรมสูงในหมู่สมาชิก
แต่ยังเกิดข้อถกเถียงเรื่องการมีภรรยาหลายคนเป็นระบบ (Poligamy Club)
คนภายนอกมองว่าเป็น “สังคมปิด” หรือ "ลัทธิ"
7.2 เศรษฐกิจ
ชูต้นแบบ “เศรษฐกิจฮาลาล” ที่พึ่งพาตนเองได้
กลายเป็นโมเดลหนึ่งของความสำเร็จธุรกิจมุสลิม
กระตุ้นการตั้ง “ธุรกิจตามศรัทธา” ในหลายประเทศ
7.3 ความมั่นคง
รัฐกังวลการสร้างชุมชนที่ “แยกตัวจากรัฐ”
รัฐบาลมาเลเซีย-บรูไน-สิงคโปร์ มีนโยบายเข้มงวดต่อกลุ่มศาสนาอิสระที่สร้างอำนาจคู่ขนาน
การใช้ศาสนาเพื่อความจงรักภักดีต่อผู้นำกลุ่มแทนสถาบันรัฐถือว่าเป็นภัยในระยะยาว
🧭 8. บทสรุปเชิงวิเคราะห์
กลุ่มอัรรกอม-Global Ikhwan คือแบบจำลองของ “ชีวิตอิสลามทางเลือก” ที่ผสานศาสนา เศรษฐกิจ และจิตวิญญาณเข้าด้วยกัน
ปรากฏการณ์นี้สะท้อน:
ความกระหายทางจิตวิญญาณในโลกวัตถุนิยม
ความต้องการศาสนาที่ “ใกล้ตัวและใช้งานได้จริง”
การตั้งคำถามต่อรัฐและอิสลามกระแสหลัก
ขณะเดียวกัน กลุ่มเช่นนี้ท้าทายรัฐแบบสมัยใหม่ ที่ต้องควบคุมพื้นที่สาธารณะ ความคิด และความภักดีต่อรัฐชาติ
แม้กลุ่มจะถูกแบนทางกฎหมาย แต่แนวคิดของพวกเขายังแพร่กระจายในรูปแบบใหม่ที่ “นุ่มนวล” เช่น เครือข่ายธุรกิจ – สื่อ – การศึกษา
บทวิเคราะห์เชิงวิชาการ สำหรับเผยแพร่ใน วารสารด้านสังคม – ศาสนา – เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ภายใต้หัวข้อเกี่ยวกับ กลุ่มอัรรกอม – Global Ikhwan และกรณีเปรียบเทียบในประเทศไทย โดยเน้นการวิเคราะห์เชิงเปรียบเทียบ พร้อมข้อเสนอทางวิชาการ
🕌 เศรษฐกิจศรัทธาในเงื้อมเงารัฐชาติ: กรณี "กลุ่มอัรรกอม – Global Ikhwan" กับบทเรียนเปรียบเทียบในประเทศไทย
โดย: bin Musa
บทความวิชาการสำหรับวารสารศาสนาและสังคมในอุษาคเนย์
🔹 บทคัดย่อ (Abstract)
บทความนี้สำรวจกรณีของกลุ่ม อัรรกอม (al-Arqam) และการเปลี่ยนผ่านสู่บริษัท Global Ikhwan Sdn Bhd ในมาเลเซีย ซึ่งสะท้อนการผสานแนวคิดศาสนา จิตวิญญาณ และเศรษฐกิจภายใต้โครงสร้างชุมชนอิสลามทางเลือก ขณะเดียวกันยังวิเคราะห์บทบาทของกลุ่มนี้ในบริบทภูมิภาคอาเซียน โดยเฉพาะใน ประเทศไทย ที่แม้ไม่มีการก่อตัวขององค์กรในลักษณะเดียวกันอย่างชัดเจน แต่ก็พบปรากฏการณ์ของกลุ่มศาสนาเชิงชุมชนขนาดเล็กที่สร้างเศรษฐกิจแบบพึ่งตนเอง และดำรงชีวิตศาสนาแบบคู่ขนานกับรัฐ บทความชี้ให้เห็นว่า ขบวนการเช่นนี้มิได้เป็นภัยคุกคามรัฐโดยตรงในทางกายภาพ แต่อาจท้าทายต่อความชอบธรรมทางอุดมการณ์ของรัฐสมัยใหม่ในภูมิภาคมุสลิมชายขอบ
🔹 บทนำ
การศึกษาเรื่องอิสลามในอุษาคเนย์มักเน้นที่ประเด็นทางการเมือง ความมั่นคง หรือการปะทะระหว่างกลุ่มสุดโต่งกับรัฐ แต่กรณี กลุ่มอัรรกอม และเครือข่ายธุรกิจ Global Ikhwan กลับเสนอภาพที่แตกต่างออกไป นั่นคือ การสร้าง “อิสลามทางเลือก” ที่ขยายผ่านเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และจิตวิญญาณ มากกว่าการใช้อำนาจปะทะ
🔹 1. กลุ่มอัรรกอม: การเคลื่อนไหวทางศาสนาเชิงชุมชน
ลักษณะเฉพาะ:
สร้างชุมชนที่เน้นศาสนาแบบดั้งเดิม
ปฏิเสธโลกวัตถุและการเมืองพรรค
มีระบบเศรษฐกิจในตัว เช่น ร้านอาหาร ฟาร์ม โรงเรียน
ผู้นำ (อัซารี) ถูกยกย่องแบบกึ่งเมสสิอานิก (messianic)
การแบนในปี 1994:
รัฐมาเลเซียมองว่าเป็นภัยต่อศาสนาแห่งรัฐ
ใช้กฎหมายความมั่นคงจับกุมและยุบองค์กร
แต่แนวคิดของกลุ่มไม่สูญหาย กลับแปรรูปเป็นเครือข่ายธุรกิจ
🔹 2. Global Ikhwan: การฟื้นตัวผ่านเศรษฐกิจฮาลาล
กลุ่มเดิมฟื้นตัวในรูปแบบบริษัทนิติบุคคล
ขยายสาขาทั่วมาเลเซีย อินโดนีเซีย ไทย บรูไน
ดำเนินกิจกรรมเชิงศาสนาแบบนุ่มนวล เช่น การศึกษา โภชนาการ ครอบครัว
ยังรักษาแนวคิดการรวมกลุ่ม ชีวิตพึ่งตน และความจงรักภักดีต่ออดีตผู้นำ
🔹 3. กรณีเปรียบเทียบในประเทศไทย
แม้ไทยจะไม่มีองค์กรเทียบเคียงกับ อัรรกอม อย่างตรงตัว แต่ปรากฏการณ์คล้ายคลึงปรากฏอยู่ในบางบริบท เช่น:
3.1 กลุ่มศาสนาเชิงชุมชนในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้:
มีกลุ่มเล็ก ๆ ที่จัดตั้งโรงเรียนเอกชนอิสลาม ศูนย์ฮาลาล วิถีชีวิตแบบซุนนะฮ์
ใช้ชีวิตแบบพึ่งพาตนเองและพึ่งเครือญาติ มากกว่าพึ่งรัฐ
แม้ไม่เผชิญการแบน แต่รัฐจับตามองในด้านความมั่นคง
3.2 กลุ่มเศรษฐกิจฮาลาลในเชียงใหม่-กรุงเทพฯ:
กลุ่มมุสลิมอพยพ (จีนมุสลิม อินโด มาเลย์) ก่อตั้งสหกรณ์อิสลาม ธุรกิจอาหารฮาลาล โรงเรียนเอกชน
ดำรงวิถีศาสนาในกรอบที่รัฐไม่เข้าไปแทรกแซง แต่ไม่ได้ขึ้นตรงต่ออำนาจศาสนารัฐ
คล้ายกับโมเดล “Global Ikhwan” ในแง่การเชื่อมศรัทธากับทุน
🔹 4. ประเด็นที่ควรจับตา
ประเด็น มาเลเซีย (กรณีอัรรกอม) ไทย (กรณีเปรียบเทียบ)
รูปแบบองค์กร กึ่งลัทธิ – ชุมชนศาสนา กระจายตัว – วิถีชุมชน
ความสัมพันธ์กับรัฐ ปะทะ/ถูกแบน อยู่ร่วม/รัฐจับตา
เศรษฐกิจ เครือข่ายธุรกิจฮาลาล วิสาหกิจชุมชน สหกรณ์อิสลาม
การศึกษาศาสนา จัดระบบการสอนเฉพาะกลุ่ม โรงเรียนเอกชนอิสลาม
ท่าทีต่อความเป็นรัฐ วิจารณ์รัฐ, ปฏิเสธแนวทางศาสนารัฐ อยู่ร่วมแบบ “เงียบ”
🔹 5. บทสรุป: ศรัทธาในเงื้อมเงาอำนาจ
ปรากฏการณ์ของ อัรรกอม – Global Ikhwan และกลุ่มศาสนาในไทย สะท้อนว่า อิสลามมิได้แสดงออกเฉพาะในรูปแบบขบวนการทางการเมืองหรือศาสนาแบบรัฐอนุมัติเท่านั้น แต่ยังมีการดำรงอยู่ในรูปแบบ ชีวิตประจำวัน เศรษฐกิจ และชุมชนศรัทธา ที่ตั้งคำถามต่ออำนาจของรัฐอย่างแยบยล
รัฐสมัยใหม่ในอุษาคเนย์จึงต้องเผชิญโจทย์ใหม่ในการจัดการ “ความศรัทธาที่ไม่ขึ้นต่อรัฐ” ซึ่งอาจไม่ใช่ภัยทางความมั่นคงโดยตรง แต่เป็นการท้าทายอำนาจทางวัฒนธรรมและความหมายของ “อิสลามที่ถูกรับรอง”
📚 เอกสารอ้างอิง (บางส่วน)
Ahmad Fauzi Abdul Hamid. Islamic Revivalism in Malaysia: An Intellectual Discourse.
Judith Nagata. The Reflowering of Malaysian Islam.
Farish Noor. The Other Malaysia.
Thai PBS Documentary: อิสลามชายขอบและทุนศรัทธาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
สัมภาษณ์ผู้นำชุมชนมุสลิมเชียงใหม่ และภาคใต้ (2023-2024)
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น
โปรดใช้วิจารณญานในการแสดงความคิดเห็น